Hudeybiye Bîatı və Hudeybiye Sülhü – İslam Tarixində Əhəmiyyətli Hadisə
Hudeybiye, Məkkənin şimal-qərbində, Məscidül-Həramdan təxminən 24 kilometr uzaqlıqda yerləşən, bu gün Şümeysi adı ilə tanınan bir bölgədir. İslam tarixində çox mühüm hadisələrin mərkəzi olan bu məkan, Hudeybiye Sülhü və Bî’at-ür-Rıdvan kimi önəmli hadisələrlə tanınır.
Hicrətin altıncı ilində, Rəsulullah (s.ə.s) 1400-dən çox səhabəsi ilə birlikdə ümrə ziyarəti məqsədilə Məkkəyə doğru yola çıxdı. Məqsədləri yalnız Kəbəni ziyarət etmək və sonra Mədinəyə qayıtmaq idi. Onlar Hudeybiyəyə çatanda, Qureyş müşrikləri müsəlmanların şəhərə daxil olmasının qarşısını almaq üçün silahlı dəstələr göndərdi.
Rəsulullah (s.ə.s) niyyətlərini izah etmək üçün bir neçə səhabəsini Məkkəyə göndərdi. Nəticə alınmadıqda, bu dəfə Hz. Osman (r.a) göndərildi. Hz. Osman Məkkəlilərə, ziyarətdən sonra geri dönəcəklərini bildirdi. Lakin Qureyşlilər, yalnız onun təkbaşına Kəbəyə girə biləcəyini, digərlərinə icazə verməyəcəklərini bildirdilər. Hz. Osman bu təklifi rədd etdi və dostlarını tək buraxmayacağını dedi. Nəticədə o, müşriklər tərəfindən həbs olundu.
Bu xəbər Rəsulullaha çatdıqda, Hz. Osmanın şəhid edildiyi düşüncəsi ilə dərhal səhabələrini topladı və Şəcərə-i Rıdvan (Rıdvan ağacı) adlanan bir ağacın altında onlardan biət aldı. Bu biət, "Bî’at-ür-Rıdvan" olaraq tarixə keçdi. Qurani-Kərimin Fəth surəsinin 18-ci ayəsində bu hadisə belə qeyd olunur:
“Şübhəsiz ki, Allah, o ağacın altında sənə beyət edən möminlərdən razı qaldı…”
Bu biətdən sonra müşriklər geri çəkildilər və sülh üçün təklif irəli sürdülər. Nəticədə, ilk baxışda müsəlmanların ziyanına görünən, amma sonradan böyük qələbə sayılan Hudeybiye Sülhü imzalandı. O il ümrə ziyarəti həyata keçirilmədi, lakin növbəti il, Zilqədə ayının 7-də (mart 629) bu ziyarət həyata keçirildi. Bu ümrəyə "Ümrətül-Qazâ" adı verildi.
Araşdırmalara görə, bu tarixi hadisələrin baş verdiyi yer, Şümeysi bölgəsinin təxminən 1 km şərqində yerləşən qəbiristanlığın yaxınlığında olmuşdur. Quranda keçən “tahteşşəcere” – yəni "ağacın altı" ifadəsi də məhz həmin ağaclara işarə edir. Şümeysidən təxminən 2.5 km uzaqlıqda isə Haram sərhədlərini göstərən bir nişanə (abidə) yerləşir.
Bu hadisə İslam tarixində dönüş nöqtəsi olmuş, sülh yolu ilə böyük irəliləyişlərin mümkün olduğunu göstərmişdir.